Zmienią się zasady polityki płacowej w firmach. Unia Europejska przyjęła dyrektywę o równości wynagrodzeń. Jej przepisy powinny być wdrożone do polskiego prawa do 7 czerwca 2026 r. Przygotowano już projekt nowelizacji Kodeksu pracy.
Dyrektywa dotycząca przejrzystości wynagrodzeń przewiduje szereg obowiązków informacyjnych pracodawców w sferze płacowej. Przede wszystkim jest to udostępnienie osobom kandydującym do pracy informacji o początkowym wynagrodzeniu lub jego przedziale przed rozmową kwalifikacyjną.
Ten wymóg ma zapewnić równość szans w negocjacjach płacowych bez względu na płeć. Kolejna bardzo istotna zmiana, która wynika z dyrektywy, dotyczy obowiązku każdego pracodawcy udostępnienia pracownikowi na jego wniosek, złożony czy to bezpośrednio, czy też za pośrednictwem przedstawicielstwa pracowniczego, informacji dotyczących przeciętnego wynagrodzenia współpracowników z podziałem na płeć w stosunku do wynagrodzenia wnioskującego pracownika.
Pracodawcy, którzy zatrudniają co najmniej 100 pracowników, będą zobowiązani do raportowania informacji o wynagrodzeniu do organu monitorującego, który będzie z kolei zobowiązany do przekazania tych informacji publicznie, w tym poprzez publikację na łatwo dostępnej stronie internetowej.
Celem nowelizacji przepisów jest zniwelowanie luki płacowej między kobietami a mężczyznami. Z danych GUS wynika, że w lipcu 2024 r. wartość mediany wynagrodzeń w gospodarce narodowej wskazywała na różnice ze względu na płeć – dla mężczyzn wyniosła 6899,50 zł i była o 485,54 zł wyższa niż dla kobiet. Oznacza to, że w Polsce panowie zarabiali średnio o 3,9 proc. więcej, niż wynosiła mediana, a panie – mniej o 3,4 proc. Jeszcze większe różnice dotyczą przeciętnego wynagrodzenia. Tu płaca mężczyzn była średnio o 5 proc. wyższa od średniej, zaś kobiet – o 5,2 proc. niższa. Eurostat wskazuje, że w 2022 r. luka płacowa w UE wynosiła 12,7 proc., przy czym najwyższa była w Estonii (21,3 proc.), a najniższa w Luksemburgu (-0,7 proc.). Polska z wynikiem 7,8 proc. jest wśród państw o najniższym poziomie różnicy.
Zasadniczo pracodawcy obawiają się wymagań związanych z przejrzystością wynagrodzeń. Przede wszystkim są to obawy finansowe, ponieważ ewentualna likwidacja luki płacowej wymaga jednak podwyższenia wynagrodzenia pracownikom, którzy nie są dostatecznie wynagradzani. Po drugie, pracodawcy obawiają się fali roszczeń. O ile już teraz pracownicy mogą występować z roszczeniami z tytułu dyskryminacji płacowej, o tyle na ogół z tej możliwości nie korzystają, ponieważ nie mają wiedzy, że są dyskryminowani w sferze wynagrodzenia.
W Polsce zostały już podjęte kroki w celu wprowadzenia przepisów dotyczących przejrzystości wynagrodzeń. Do dyrektywy UE nawiązuje wspomniany już projekt nowelizacji Kodeksu pracy, którego pierwsze czytanie w Sejmie rozpoczęło się 24 stycznia 2025 r. Projekt zobowiązuje pracodawców do przedstawiania w ofertach zatrudnienia proponowanego wynagrodzenia. Ponadto projekt przewiduje prawo pracowników do informacji o poziomie wynagrodzenia w firmie, w podziale na płeć w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.
