Do tej pory Kodeks pracy uwzględniał w liczeniu stażu pracy jedynie okresy zatrudnienia na etacie. To oznaczało, że osoby z wieloletnim doświadczeniem zdobytym w ramach umowy zlecenia czy prowadzenia działalności gospodarczej formalnie rozpoczynały pracę jako „nowicjusze” – z minimalnym stażem i związanymi z tym ograniczeniami. Ten system uznano za niesprawiedliwy wobec tysięcy osób, które nie miały możliwości zatrudnienia na etacie.
Nowe przepisy mają wejść w życie 1 stycznia 2026 roku. Okres vacatio legis – czas na adaptację – ma umożliwić pracodawcom i instytucjom poprawne wdrożenie zmian oraz ustalenie aktualnego stażu pracowników zgodnie z nowymi regułami.
Projekt przewiduje uwzględnienie różnych form aktywności zawodowej:
- prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz współpraca z osobą prowadzącą działalność;
- wykonywanie umowy zlecenia, umowy o świadczenie usług, umowy agencyjnej, a także bycie osobą współpracującą z takimi podmiotami;
- zawieszenie działalności gospodarczej w celu opieki nad dzieckiem, jeśli za ten czas opłacono składki emerytalne i rentowe;
- pozostawanie członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;udokumentowany okres wykonywania zarobkowej działalności za granicą, innej niż zatrudnienie.
Projekt przewiduje możliwość wliczenia wszystkich udokumentowanych okresów, także tych sprzed 2026 roku – nie ma ograniczeń czasowych, co do roku wstecz, pod warunkiem przedstawienia odpowiedniej dokumentacji.
Jak potwierdzić nowy staż?
- Okresy działalności gospodarczej – potwierdzenie zaświadczeniem ZUS o opłaconych składkach;
- Inne formy zatrudnienia – dowody na ogólnych zasadach, np. umowy, zaświadczenia, świadectwa pracy.
Część pracowników będzie miała 24 miesiące (licząc od początku stosowania przepisów) na zgłoszenie dokumentów:
- w sektorze publicznym – od 1 stycznia 2026;
- w sektorze prywatnym – 6 miesięcy po ogłoszeniu ustawy, a następnie 24 miesiące na uznanie stażu.
Zwiększony staż oznacza konkretne korzyści pracownicze, m.in.:
- dłuższy wymiar urlopu (np. 26 zamiast 20 dni po 10 latach stażu);
- dodatek stażowy;
- prawo do nagród jubileuszowych (lub wyższego ich poziomu);
- dostęp do stanowisk wymagających określonego stażu;
- dłuższy okres wypowiedzenia oraz wyższą odprawę przy zwolnieniu.
